کد مطلب:47675 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:14

گنجینه پرسمان » قرآن

نشانههاي روزي حلال از نظر قرآن چيست؟

پرسشگر محترم! آن چه كه در چارچوب شريعت اسلام باشد، حلال است، روزي و كسب رزق نيز اگر مطابق موازين و قوانين شرع مقدس اسلام باشد، حلال است و گرنه حرام ميباشد.

خداوند متعال در قرآن كريم معيارهايي را معين كرده كه روزي بر اساس آن ملاكها حلال است; از جمله ميفرمايد: وَلاَتَأْكُلُوَّاْ أَمْوَ َلَكُم بَيْنَكُم بِالْبَـَطِـلِ وَتُدْلُواْ بِهَآ إِلَي الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُواْ فَرِيقًا مِّنْ أَمْوَ َلِ النَّاسِ بِالاْ ?ًِثْمِ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ ;(بقره،188) و اموال يكديگر را به باطل ]و ناحق[ در ميان خود نخوريد! و براي خوردن بخشي از اموال مردم به گناه ]قسمتي از[ آن را ]به عنوان رشوه[ به قضات ندهيد، درحالي كه ميدانيد ]اين كار گناه است[! و در جاي ديگر ميفرمايد: يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ لاَتَأْكُلُوَّاْ أَمْوَ َلَكُم بَيْنَكُم بِالْبَـَطِـلِ إِلآ َّ أَن تَكُونَ تِجَـَرَةً عَن تَرَاضٍ مِّنكُمْ...;(نسأ،29) اي كساني كه ايمان آوردهايد اموال خود را در ميان خود به شيوة باطل ـ حرام ـ نخوريد ـ نقل و انتقال ندهيد ـ مگر اينكه به صورت داد و ستد از روي رضايتمندي بين شما باشد.

در جايي ديگر ميفرمايد: و اموال يتيمان را ]هنگامي كه به حد رشد رسيدند[ به آنها دهيد! و اموال بد ]خود[ را با اموال خوب ]آنها[ عوض نكنيد! و اموال آنان را همراه اموال خودتان ]با مخلوط كردن يا تبديل نمودن[ نخوريد، زيرا اين كار گناه بزرگي است.(نسأ،2)

در جايي ديگر كسب و درآمد از طريق رباخواري را ممنوع و حرام كرده و ميفرمايد: يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ لاَتَأْكُلُواْ الرِّبَوََّاْ أَضْعَـَفًا مُّضَـَعَفَةً وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ;(آل عمران،130) اي كساني كه ايمان آوردهايد! ]و سود پول[ را چند برابر نخوريد! از خدا بپرهيزيد، تا رستگار شويد!.

خداوند متعال درباره گوشتهاي حلال و حرام ميفرمايد: چرا از چيزها ]گوشتها[يي كه نام خدا بر آنها برده شده نميخوريد؟! در حالي كه ]خداوند[ آنچه را بر شما حرام بوده، بيان كرده است! مگر اين كه ناچار باشيد....و از آن چه نام خدا بر آن برده نشده، نخوريد! اين كار گناه است...(انعام،119 و 121) البته شما ميتوانيد اين معيارها را به صورت معاملات حلال و حرام و درآمدهاي مشروع و يا نامشروع در رسالههاي توضيح المسائل ملاحظه فرماييد.

قرآن كريم در آيات متعدد انسانها را به استفاده از نعمتها و روزي پاك و حلال سفارش كرده و ميفرمايد: يَـََّأَيُّهَا النَّاسُ كُلُواْ مِمَّا فِي الاْ ?َرْضِ حَلَـَلاً طَيِّبًا وَ لاَتَتَّبِعُواْ خُطُوَ َتِ الشَّيْطَـَن...;(بقره،168) اي مردم! از آن چه در زمين است، حلال و پاكيزه بخوريد! و از گامهاي شيطان، پيرون نكنيد...

فَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَـَلاً طَيِّبًا وَ اشْكُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ;(نحل،114) پس از آن چه خدا روزيتان كرده است، حلال و پاكيزه بخوريد و شكر نعمت خدا را به جا آوريد اگر او را ميپرستيد.

و نيز سورهها و آيات: بقره، 57،60، 172; مائده، 88; اعراف، 31، 160; طه،81 و... درباره روزي حلال و پاكيزه ميباشد.(ر.ك: تفسير نمونه، ايت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 5، ص 172; ج 9، ص 18; ج 16، ص 332، دارالكتب الاسلامية.)

به لحاظ كلامي و اعتقادي نيز در منطق قرآن و اسلام، روزي دهندة تمام موجودات، خداوند متعال است و او رازق اصلي ميباشد و اسباب روزي را تعيين ميكند و انسانها يكي از اسباب كسب روزي حلال هستند; ...وَلاَتَقْتُلُوَّاْ أَوْلَـَدَكُم مِّنْ إِمْلَـَقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ وَلاَتَقْرَبُواْ الْفَوَ َحِشَ مَاظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَن...;(انعام،151)... و فرزندانتان را از ]ترس[ فقر، نكشيد! ما شما و آنها را روزي ميدهيم; و نزديك كارهاي زشت نرويد، چه آشكار باشد چه پنهان... .

إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ ;(ذاريات،58) خداوند روزي دهنده و صاحب قوت و قدرت است.

و در جايي ديگر ميفرمايد: وَ مَا مِن دَآبَّةٍ فِي الاْ ?َرْضِ إِلآعَلَي اللَّهِ رِزْقُهَا وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَ مُسْتَوْدَعَهَا كُلُّ فِي كِتَـَبٍ مُّبِينٍ ;(هود،6) هيچ جنبندهاي در زمين نيست مگر اين كه روزي او بر خداست! او قرارگاه و محل نقل و انتقالش را ميداند، همه اينها در كتاب آشكاري ثبت است.(ر.ك: همان، ج 10، ص 200; ج 20، ص 50 و...)

بنابراين، روزي تمام موجودات از جانب خداوند متعال تضمين شده است و تلاش انسان براي كسب روزي از راههاي نامشروع حرام است; حضرت امام حسن عسكريميفرمايد: لا يشغلك رزق مضمون عن عمل مفروض; مبادا روزي ضمانت شده، تو را از كار واجبي باز دارد.

حضرت امام عليميفرمايد: خداوند روزي شما را تضمين كرد و به انجام ]واجبات[ فرمان داده شدهايد. پس طلب روزي تضمين شده، نبايد براي شما بر اعمال واجب مقدم باشد... .(ر.ك: ميزان الحكمه، محمد محمدي ري شهري، ج 4، ص 106ـ107، مكتب الاعلام الاسلامي، قم.)